Psikolojik Sağlamlık

MEB Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 2023-2024 eğitim öğretim yılı için belirlediği genel hedef " Psikolojik Sağlamlıkla" ilgili rehberlik servisinin hazırladığı içeriklere okulumuzun sitesinde yer alan "Rehberlik ve Psikolojik Danışma Servisi" başlığının altında yer alan "Psikolojik Sağlamlık" sekmesinden ulaşabilirsiniz. 

PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK VE MENTAL ESNEKLİK NEDİR

Yaşamımız boyunca bizi derinden etkileyen, sarsan, korkutan olumsuz yaşam olaylarıyla karşılaşmamız oldukça olasıdır. Bazen biz yaşamasak bile etrafımızdaki insanların sevdiklerini aniden kaybettiklerine, ağır hastalıklarla mücadele ettiklerine ya da iflas gibi çok zorlayıcı deneyimlerle karşı karşıya kaldıklarına şahit oluruz. Bu yaralayıcı olaylar benzer gibi gözükse de kişilerin bu olaylara verdiği tepki ve cevaplar çok çeşitli olabilir. Evrensel verilerle hazırlanan insanın başına gelebilecek en zorlayıcı yaşam olayları listesinin bir numarasında partnerin (eşin) veya çocuğunun ölümü yer almaktadır. Fakat bu deneyimi yaşayanların bir kısmı sağlıklı bir yas süreci yaşayarak yaşamlarına devam edebilirken diğer bir kısmı da bu kayıpla birlikte ağır depresyona girebilir. Peki başımıza gelen bu ağır olayları karşılama ve yorumlama şeklimiz neye göre değişiyor? 

BİR UYUM BECERİSİ:PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK

Verdiğimiz tepkilerin değişkenlik göstermesinin başlıca nedenlerinden biri sahip olduğumuz Psikolojik Sağlamlıktır. Amerikan Psikoloji Birliği (APA) travma, trajedi, tehdit diğer stres faktörleri karşısında kişinin adapte olabilme, esneyebilme ve uyum gösterme süreci olarak tanımlıyor. Psikolojik sağlamlığı arttıran en önemli olgulardan bir tanesi de mental esnekliktir yani adaptasyon becerimizdir.

Mental esnekliği somut bir örnekle açıklamak gerekirse, bizim bir top olduğumuzu ve yaşamın bizi tıpkı bir basketbol topu gibi yerde sektirdiğini, oradan oraya fırlattığını düşünelim. Eğer bu top plastik gibi esnek bir maddeden ise fırlatıldığı her zeminden darbe almadan, zarar görmeden çıkabilir. Fakat bu top cam ve ya taş gibi sert bir malzemeden yapılmış olsaydı fırlatıldığı zemine ve hıza bağlı olarak plastiğe göre çok daha çabuk parçalanıp dağılabilirdi.

Hayatta yaşamımız boyunca tıpkı bu top gibi bizi fırlatan zorlayıcı olaylarla bizi sınar. Çok az stresin olduğu ideal gözüken bir yaşam sürecinde bile büyüklerimizin, anne babamızın ölümü gibi başarısızlık, hayal kırıklığı gibi olaylarla mutlaka karşılaşırız. Bu nedenle stresin olmadığı bir dünyada yaşamak imkansızdır fakat stres karşısında sağlıklı tepki ve cevaplar verebilmek, yeni koşullara uyum sağlayabilmek mümkündür.

PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK GELİŞTİRİLEBİLİR Mİ?

Psikolojik sağlamlığı daha güçlü olan kişiler daha zayıf olanlara göre daha rahat ve zorlayıcı olaylardan uzak bir yaşam sürmezler. Aksine çoğu zaman yaşadıkları bu zorlayıcı olaylar karşısında ayağa kalkarken geliştirdikleri bir özelliktir. Bu nedenle gelişebilmesi için bir zorluğa maruz kalma ve bunun üstesinden gelebilme oldukça önemlidir. Psikolojik sağlamlığı yüksek kişiler çoğu zaman zorlandıkları olaylar sonrasında bu sağlamlıklarını daha da arttırarak yaşamlarına devam ederler.

 Bazı genetik ve çevresel kişilik özellikleri psikolojik sağlamlığa katkı sağlasa da bu etki oldukça küçüktür, bu tamamen öğrenilebilen ve geliştirilebilen bir özelliktir. Yaşadığınız ortam, kurduğunuz sağlıklı ilişkiler, eğitim durumunuz, ekonomik durumunuz, kişisel gelişim çabanız, umut, iyimserlik gibi kişilik özellikleriniz, zekâ, olumlu bir çocukluk geçirme, öz yeterlilik, ilgi alanlarınız, inanç ve maneviyat, yetenek ve hobileriniz, mizah ve en önemlisi de kişisel değerlere sahip olmak zorlayıcı yaşam deneyimleri karşısında koruyucu faktörlerdir.

• Yaşadığınız zorlayıcı duygu ve deneyimleri itmek yârine onları kabul etmek.
• Değişime direnç göstermeden akış halinde olmak.
• Maneviyatınızı güçlendirmek.
• Kişisel beceri ve ilgi alanlarınızı geliştirmek.
• Sağlıklı ilişki ve bağlar kurmak veya güçlendirmek.
• Sağlıklı beslenme ve egzersiz alışkanlıkları kazanmak.
• Meditasyon yapmak.
• Beden sağlığınıza özen göstermek.
• Öz-şefkat gösterebilmek.
• Doğa ile bağlantı halinde olmak.
• Mükemmeliyetçilikten uzaklaşmak.

Yukarıdaki öğeler psikolojik sağlamlığı arttırmak ve yaşamın stresiyle daha etkili başa çıkabilmenize katkı sağlayabilir.